Taal is krachtig en heeft invloed. Woorden kunnen mensen raken—en helaas soms op een manier die je helemaal niet zo bedoeld had. Welke termen liggen gevoelig?
Neem bijvoorbeeld het scheldwoord “kanker”. Het wordt helaas vaak gedachteloos gebruikt om iets kracht bij te zetten, maar voor velen is het heel pijnlijk. Mensen die van dichtbij hebben meegemaakt wat kanker kan betekenen, ervaren dit als bijzonder kwetsend.
En dan hebben we ook nog oorlogsmetaforen die vaak met kanker gepaard gaan, zoals 'strijden' of 'het gevecht aangaan'. Maar wat zeggen we daarmee eigenlijk? Is iemand een winnaar als hij geneest, en een verliezer als het anders loopt? Het voelt toch als een oordeel-alsof je kunt falen of zelf schuld hebt in iets waar je geen controle over hebt.
Bij deze voorbeelden is het vrij duidelijk dat ze gevoelig liggen, en we kunnen beter zoeken naar andere woorden. Maar ik ontdek steeds meer dat ook veel andere uitdrukkingen gevoelig liggen…
Zo ken ik mensen die de kriebels krijgen van de uitdrukking “geraakt zijn door kanker”. En “lotgenoot” is ook niet ieders favoriet-sommigen voelen zich meer een “bondgenoot” of een “kankercollega”. Het klinkt wat luchtiger en dat kan net het verschil maken.
“Het zwarte gat” waar velen na de behandeling in terechtkomen, is voor velen herkenbaar. Maar als je het te vaak benoemd, dan bestaat de kans dat het een selffulfilling prophecy wordt…
En hoe zit het met de termen na een behandeling? Ben je dan een “survivor”, een “overlevende”, of misschien een “doorlever”? Ben je dan “genezen”, “in remissie”, of “kankervrij”? Iedereen heeft er zo zijn eigen gevoel bij.
“Palliatief” klinkt voor veel mensen afschuwelijk, maar wist je dat er mensen zijn die palliatief zijn, maar niet "uitbehandeld" en nog lang niet “terminaal”? Ze spreken zelf dan liever van “chronisch”, want dat klinkt een stuk minder zwaar.
Laatst had ik tijdens een nascholing een gesprek met een collega die het niet gepast vond dat ik sprak over ex-kankerpatiënten. Ze werkt zelf liever met de term “cliënten” in plaats van “patiënten”.
Taal maakt echt een verschil. Woorden hebben impact, zeker in “kankerland” (mag ik het eigenlijk wel zo noemen?). Juist omdat het zo'n ingrijpend onderwerp is, is het belangrijk om zorgvuldig te zijn met onze taal. Ik probeer altijd de juiste woorden te vinden, maar ja—iedereen heeft andere associaties. En dat maakt het soms best ingewikkeld...
Binnenkort geef ik een workshop over een belangrijk thema: “Taboe kanker- Hoe spreek je open over ziekte?” Ik denk dat ik daar ook een lijstje met zogenaamde ‘vieze-kanker-woorden’ ga laten zien.
Welke woorden vind jij echt niet kunnen?
Liefs,Kati, formerly known as “kankerpatiënt”
Comments